NEW & OLD
KURDISH SERIALS & JOURNALS
Ji dîroka rojnamegeriya Bedirkhaniyan kovara HAWARÊ:
HAWAR, kovareke panzdehrojî bû, di warê ziman, ferheng û rewşenbîriya kurdî ya têvel de şoreşeke nû û dûrî siyasetê bû û yekem carbû ku di dîroka kurdan de zimanê kurdî bi tîpên latînî dihat nivîsîn. Xwedî û berpirsiyarê wê Mîr Celadet Bedirxan bû. 57 hejmarên HAWARê hatine weşandin. Hejmara 1, li 15ê gulana 1932'an, hejmara dawî 57 jî, li 15ê tebaxa 1943'an hatiye weşandin.. |
Kürd Örgütü Xoybûn tarafından 1930 yılında fransızca olarak yayımlanmış "Kürd meselesi kökeni ve etkileri" adlı çalışma..
Kapaktaki resim Ağrı Kürd Direnişi generali İhsan Nuri Paşa'ya aittir..
SUPPLÈMENT ILLUSTRÉ DE LA REVUE KURDE - RONAHÎ (de lumière) 1945
Hawar, hejimar 15 Gulan 1932, Şam
Hawar, hejimar 19 Nîsan 1933, Şam
HAWAR, The Kurdish Emperor Saladin The Magnificent 1932, Damascus
HAWAR, kovareke panizdeh rojî bû. Di warê ziman, ferheng û rewşenbîriya kurdî a têvel de şoreşeke nû bû û dûrî siyasetê bû.
Hejmara pêşîn (1) ji vê kovara bedew di 15ê gulana 1932an de hatiye weşandin, hejmara dawî (57) di 15ê tebaxa 1943an de hatiye weşandin.
Xwediyê wê Mîr Celadet Bedirxan bû. Wî, di rûpelê pêşîn û rêza pêşîn de, armancên Hawara xwe ji kurdan re diyar kir û got:
"Hawar zarokeke nûza ye. Zarowa me ye; zarowa kurdan e. Wek her zaro bi xweyîtiya dê û bav, bira û pismamên xwe dikare bijî.
Her kes her kurd dikare arîkariya Hawarê bike. Tu kes mebêje ko ez mirovekî reben û nekêrhatî me. Ji min ji bilî diayê pêve tiştek nayê.
Belê, tu kes vê xeberê mebêje, her kes bi tiştekî, bi awakî dikare bê hawara Hawarê".
Hawar, 1932, Damascus
Neh (9) hejmarên HAWARê yên ku rehmetî Mihemed Bekir Axa (Zavayê Apo Osman Sebrî, ji Efrînê), sala 1986an li Stockholmê ji nû ve weşandine.
TÊKOSER (1979-1988)
Ji hêla Pervîn Cemîl Pasa li Zellik/BELCÎQ 43 hejmar derketiye. Ev kovar bi riyên nehênî dihat Kurdistanê jî.
Azadi, Tîrmeh 1978
Roja Newê, Jimare 1, c1960
BENEEN (Sight) |
ISRAEL - KURD No1
Kovara Gelawêj
Bi helkeftina derbasbûna 121 salan di ser roja rojnamegeria kurdî de ku di roja 22ê nîsana 2019an de destpê dike, bi min xweş e ku her roj ji bo we kovarekê an rojnameyeke kurdên Sûriyê raxînim ber çavan.. Îro bela mijara me kovara Gelawêj be:
Kovareke çandî û torevanî ye. Ev kovar jî di sala1979 an de, di bin şîretên Osman Sebrî de derketiye. Wek ku diyare ev kovar a Partiya Demokratî Kurdî (Alpartî) ye. Ji destpêkê ve serkêşên wê, mele Tahir û Mecîdê Haco bûn, vê paşiyê ketiye nav destên gelek kesan de.. Navê wê ji (Gelawêj) a Kurdên Îraqê, ewa ku rehmetî Ibrahîm Ehmed û hevalên xwe di salên 1944 an de diweşandin, hatiye girtin. Hejmara pêşîn di sala 1979 an de derketiye, hejmara dawîn (34) di sala 2007 de derçûye. Ebada wê li ser pelên A4 bû, ango (20x32) bû.
Gelek hejmarên zozo ji vê kovarê hatine weşandin. Ev kovar jî di destpêkê de li ser pelên A4 bi ronyo dihat kişandin, naverok qels û lawaz bû. Ji sala 1990î û vir de wê jî kirasê xwe guhertiye û hejmarên wê yên dawî d çapxaneyê de hatine çap kirin, bi naverok û wêneyên spehî.. Di sala 1997 an de ew jî wek Gulistan tevî kovara (Bihar)ê bûye... Divê bête gotin ku di nîsana 1991ê de kovareke din bi navê (Gelawêj) ji rex rêkxistineke din ve, hatiye weşandin û çend hejmarên bedew jê çap bûne. Di sala 1993 an de ev Gelawêj tevî kovara (Pirs)ê bûye..
Konê Reş, Qamişlo, 08.04.2019.
Kovara Stêr
Kovareke wêjeyî û çandeyî bû. Ev kovar jî di Newroza 1983an de, ji rex Partiya (Hevgirtina Gel) ya Kurd li Sûriyê ve derdiket, (24) hijmar jê hatin weşandin. Di sala (1994)an de rawestiya ye.
Hejmarên wê yên pêşîn, ewên ku mamoste Rezoyê Osê û Zagrosê Haco bi berpirsyariya wan radibûn, têra xwe zengîn û dewlimend bûn, lê hejmarên vê paşiyê hatine derketin, qels û lawaz bûn. Hejmara dawîn (24) di di sala 1994an de derçûye. Ebada wê A4 ango (16x20) bû. Ew jî wek kovarên din li ser pelên A4 bi ronyo dihat çap kirin. Vê paşiyê wê jî kirasê xwe nû kir û her (5) hejmarên wê yên dawiyê di çapxaneyê de hatine çapkirin. Naveroka her hejmarekê di navbera 20- 60 rûpelî de bû. Kovara Stêr jî di sala 1997an de tevî kovara (Bihar) bûye û nema derketiye.. Hêjaye gotinê ku di sala 1997an de hejmarek cuda ji vê kovarê zaye, ew jî bi navê Stêr û tevî kovara (Pirs) bûye.
Konê Reş,, Qamişlo, 09.04.2019
|
 |
Roj-î Kurd, 1913
|
 |
|
|
|
KURDISTAN - 1898, by Mikdad Bedir Khan, Cairo Yekem rojnameya kurdî: KURDISTAN, 1898, Qahîre (ji aliyê Mîqdad Mîdhed Bedirxan ve hatiye derxistin) |
|
|
|
Çiya Hemreş Reşo
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
NÛDEM, 1991 - Sernûser Firat CEWERÎ
|
BANG /4/ -Govar-î Komele-y Nûseran-î Kurdistan "Azadî Bo Îsmaîl Besîkcî!" |
|
|
The Week Magazine October 25-2019 Betraying the Kurds
Ala Rizgarî, Özel sayı 2
Yekem hejimara RONAHÎ 1 Nîsan 1942
Vengê Ciwanan
RIZGARI
SAYI/HEJMAR:3
SAL/YIL:1977
”Okuyucu, RIZGARi ÜÇ'te, ilk iki sayının içeriğini bulamıyacak. Bu bizim için de ciddi bir üzüntünün kaynağıdır.Ne var ki, «Seçim» siyasetinin ve sömürgeci Türk Parlamentosu karşısındaki tavırın, bir derginin boyutlarını aşması bu üçüncü say!nın sadece tek bir metin olarak verilmesini gerektirdi. Yazının Türkce-Kürtçe · verilmemesi de ciddi bir eksiklik olarak ortadadır.
RIZGARi, dil üzerindeki çalışmalarını, Türkce-Kürtçe yayın esasını daha boyutlu olarak gerçekleştirme umudunu saklı tutmaktadır
(…)
Tartışmanın çıkış noktası olarak bir olgu saptıyoruz. Bu olgu Kürdistan'ın s ö m ü r g e, -Orta- Doğu'da dört ayrı devletin siyasi sınırlan içinde ayrı ayrı hapsedildiği için de- uluslararası bir sömürge olduğu olgusudur. Bu bakımdan meseleyi (Türkiye şartlarında),
Türk devleti (sömürgeci) ve (bu devletin siyasi sınırları içinde bulunduğunu vurgulamak için ifade edilen Türkiye «Kürdistanı> (sömürge) ikilemi doğrultusunda koyuyoruz.
Sömürgeci-sömürge konumu , somut olarak tesbit edilmeden hiç bir meselenin anlaşılamıyacağı , ya da en azından havada asılı kalacağı açıktır . Kaldı ki, sömürgeci-sömürge gerçeğinin sadece tesbit edilmesi de yetmez, açık yüreklilikle ve cesaretle kabul ve teslim edilmesi gereklidir. Bu somut gerçeğin, kıyısından- köşesinden kıvırtarak «teori»
üretmek, ancak oportünizmin kucağında reform çığlıkları atan kaçakların ve militarist burjuvazinin icazeti ile «Solçuluk» yapanların harcı olsa gerekir.
(…)
KÜRT HALKININ ANTi-SÖMÜRGECi ULUSAL DEMOKRATiK MÜCADELESi iLE SÖMÜRGECi TÜRK PARLAMENTOSU ARASINDAKi ÇELiŞME ANTAGONiSTTiR.
- Kürdistan'da genel olarak «seçimlere» girmek düşünülemez.Bizim yaşadığımız süreçde herhangi bir tercihimiz yoktur. Parlamentoyu araç olarak kullanmak halen ütopyadır. Kitlelere, anti-sömürgeci ulusal demokratik mücadelenin meselelerinin parlamentoda çözüleceği
vaadi düpedüz yalancılıktır . Mücadelenin savsaklanmasıdır.
- Bölgede yurtsever, devrimci demokrat, sosyalist adaylar bağımsız olarak seçimlere giriyorlarsa, bunlarla ilkeli ve şartlı- tercihli görüşmeler yapılabilir. Protakollere
dayalı güc birliği sağlanabilir. Protokollerde, anti-sömürgeci ulusal demokratik mücadelenin hiç bir ilkesinden taviz verilemez.
- Seçim siyasetimizle birlikte, bölgede karşı-devrimci ve söm ürgeci görüş ve anlayışlarla mücadele birinci planda ele alınmalı, oportünizm teşhir edilmelidir.
Şimdiye kadar Kürt ulusunun varlığını inkar ve demokratik haklarını gasp ederek, tüm zenginliklerint sömürgecılerin siyasi sözcülerinin bölgemizde cirit atmaya
başladıkları bu günlerde, sorunların kitleler önünde enineboyuna tartışılması, siyasetimizin kitlelere mal edilmesinin gereğidir.
(…)
Mahalli seçimlerin niteliği genel seçimlerden önemli ayrılıklar taşır. Mahalli seeimler (belediye başkanlığı, il genel meclisi, muhtarlık vb.) önce sömürge otoritesine karşı, sömürge halkın güncel sorunlarını çözümleme gibi son derece önemli bir fonksiyonun organlarının seçilmesi
sürecidir. Bu organiara sömürgecilerin işbirlikçileri, kendi adamları, ajanları, sömürgecilerin siyasi ve ideolojik yapılarının gönüllü misyonerlerinin getirilmesi, şüphesiz anti-sömürgeci ulusal demokratik mücadelenin stratejik hedeflerinin tahrip edilmesini, potansiyel kaynakların kurutularak, dejenere edilmesini getirir. Bu nedenle mahalli seçimlerin -yerel yönetim organlarının- anti-sömürgeci ulusal demokratik güçler .tarafından kontrol ve denetimi büyük bir ciddiyetle değerlendirilmelidir.
Ayrıca yerel yönetim organlarının kontrol . ve denetiminin sömürgecilere ya da bunların işbirlikçileri, ajanlarına bırakılmama pahasına 'her şey mübah' görülmeden,her tür birlik gündeme getirilmemelidir. Önemli olan,şağlam ve kararlı bir kitle muhalefetinin yoğunluk kazanmasının sağlanmasıdır. Yoksa sakat birlikler ve güncel siyasi cambazlıklarla ele geçirilen hiç bir odak, dar günlerde kitle muhalefetinin aktif desteğine sahip olamaz.” (Derleyen Serdar Kotan)
rizgari 21.03.1976
rizgari 9/1979
| RIZGARI 9 – YIL 1979 ” … Apoculuğa gelince, Rızgari 8'de genel bir belirleme ile Apoculuk ve benzeri akımlara işaret edilmiş ve bunların «somurgecilerin sivil jandarmalığını ustlenen reaksiyoner hareketler» olduğu vurgulanmıştır... (Rizgari 8 s.23) Ve aynı sayıda Kurdistan ihtilalini tehdit eden olgular şoyle belirlenmiştir: - somurgecilerden ve işbirlikcilerinden,bunların direkt ya da dolaylıolarak bağımlı oldukları emperyalizmden ve faşizmden gelen saldırılar; - somurgecilerin sivil jandarmaları olan reaksiyonerlerden ve her boydan gerici siyasetlerden, marksizm dışı perspektiflrden /burjuva ve kucuk burjuva organizasyon ve akımlardan/ gelen saldırılar; - siyasetin toplumsallaşması ya da bir diğer ifade ile toplumun siyasallaşmasını engelleyen kucuk burjuva aydın sapmalarının ve demokratik kitle orgutlerine hapsolmanın urettiği sakatlıklar... (s. 28, 29) Apoculuk da, Kurdistan ihtilalini tehdit eden bu olguların icindedirler.İkinci tire ile belirlenen tehdit edici nitelikler, bunlar tarafından gercekleştirilmektedir. Ama Apoculuk ve Apoculuğa karşı acılan haclı seferi kalkış noktasından cok daha farklı bir duzeye cekilmiştir... Apoculuk, Kurdistan’da henuz adı edilmezken, Kurdistan’ın nabzını dikkatlice dinleyenler icin, daha işin başında somurgecilerin sivil jandarmalığını ustlenmeye hazır bir eğilim olarak tesbit edilmiş, eleştirilmişti. Bu o gunun şartlarında kimsenin dikkatini cekmedi. Ama apacık ortada gorunen oydu ki, somurgeciler diledikleri zaman ve yerde Apoculuğu kullanabilirler sağdan soldan bir yığın apocu cıkarılabilir, ve de apocuların uzaktan yakından ilgileri olmayan bir dizi provokasyon da apoculara mal edilebilir... Bunlar gorunen gerceklerdi. Ve biz buna işaret ettik. Nitekim olaylar bu duzeyde gelişti Ama Apoculuğa karşı acılan haclı seferi bir cok yonu ile devrimcilerin gormezden gelemeyecekleri vahim tezgahlara dayalıdır. Hemen hemen tum devrimci akım ve orgutler bunları ya gormediler ya da gormezden geldiler. Ote yandan, apoculuk, somurgecilerin ve sosyal-şovenlerin de hesaplı gayretleri ile olabildiğince duyarlı bir donemde şok yontemleriyle ortaya cıkarıldı. Ortaya cıkarmanın zamanı da,olayları da iyi secilmişti. Apoculuk kolayca yutulacak bir lokma idi. Turk şovenizmi kolayca harekete gecirilebilir. Militarist burokratik merkezler tahrik edilebilir ve de bu arada esas olarak demokratik kitle derneklerinde arzı endam eden Kurt solunun ceşitli gurup ve akımlarından bir yığın bilgi ve belge alınabilir, gucler olculebilirdi. En onemlisi de anti-somurgeci guclerin siyasal birliği icin' atılan adımlar kırılabilir, sosyalistlerin birliğine doğru sağlam ve kararlı olarak yuruyenlerin ayaklarına celme takılabilirdi.İlginctir, Demirel'in, Koruturk'e mektupla şikayetlerde bulunduğu gunlerde, Genel Kurmay başkanı da televizyonda ateşli bir konuşma yapmış ve Ankara'nın istihbarat merkezleri, Evren'in niye bu kadar hınclı ve saldırgan olduğunu hemen sağa sola duyuruvermişlerdi. Bunlardan YANKI isimli haftalık istihbarat ve ihbar dergisi şoyle diyordu: «Evren'in konuşmasını yaptığı saatlerde 'Bağımsız Kurdistan' icin yeraltı faaliyeti gosteren 'Rızgari' orgutunun ceşitli kişilere postaladığı bildiriyi okuyanlar, Org. Evren’in ne demek istediğini daha iyi anlıyorlardı» (YANKI S. 441, s.20) Yankı, elbette ki Rızgari’nin sahip ve sorumlusu belli, yeri belli bir yayın organı olduğunu biliyor. Bu ve benzeri olayların Turk basınında sık sık afişe edildiği de bir gercek... Hatırlardadır,HURRİYET bir sure once KAWA icin, apoculara benzer sansasyonel bir yayın kampanyası acmıştı. Aynı gunlerde Irak/Turkiye sınırında bazı olaylar olmaktaydı. Apocuların one surulduğu donem ise, bir yanı ile İran olaylarının bolge duzeyinde Kurt sorununu gundemleştirdiği,obur yandan TC icinde bir yığın entrikanın tezgahlandığı bir doneme isabet ediyor... KAWA ile ilgili tezgah tutmadı. Apocularla ilgili tezgah ise onikiden işledi... Olay oyle bir hale getirildi ki neredeyse, apocuların Kurdistan'ı somurgecilerden temizlediğine, kurtarılmış bolgeler kurduğuna inanılır oldu... Bu cok ilginc bir durumdu... Basın tantana cikarıyor, muhalefet liderleri cumhurbaşkanına şikayet mektupları yazıyor, icişleri bakanı ozel gezilere gidiyor, genel kurmay başkanı aynı bolgede,buyukbaş burokratlar jenosid kundaklayıcılığı yapmakta, Turk kamuoyunda bir panik, bir ofke, şovenizm homurdanıyor... vb. İyi guzel de, somurgeci devlet butun organ ve kurumlan ile bir olguyu ne diye boylesine abartmaktadır.Ne diye ic savaş havası yaratmaktadır. Bu tur bir hava* sömürgeci devletin varlığına ters değil midir? ” (Derleyen Serdar Kotan) |
Hawar, 27.03.1933 Şam
1923-1929 yılları arasında Kızıl Kürdistan, Azerbaycan ile bugünkü Ermenistan arasında kalan Kafkas Kürdistanı topraklarında Sosyalist Sovyet sınırları içinde varlığını sürdürdü.
Kürdistan'ın bu bölgesinde ilk 6-7 yıl arasında kültür, sanat ve edebiyat eserlerinin temelleri atılmıştır.
Rojnameya NEWROZ
 |
 |
 |
 |
Belavoka HILAT
Yekem rojnameya kurdî: KURDISTAN, 1898, Qahîre (ji aliyê Mîqdad Mîdhed Bedirxan ve hatiye derxistin)
Sovyetler Dönemi, Sovyet Kürdistan’ı Gazetesi
Lenin, günümüzde 'Dağlık Karabağ' bölgesinin batısında Kızıl Kürdistan'ın kurulmasına onay verdi. Stalin tam tersi bir politika uygulayarak kürdlerin bir çoğunu Orta Asya'ya sürdü.
Kurd Teawun ve Teraqî Gazetesi 1908
Di sala 1908 an de zana û rewşenbîrên Kurdan di heman rojnameyê de mafê kurdan diparastin û rêbaza maf gerînê nişanê kurdan didan.
Di nivisek de, niviskar wisa gotibû:
Ey gelî Kurd!
Ku hinek li we niheqiyê kirin li mafê xwe bigerin. Ku we mafê xwe bidest nexist herin ba qeymaqam an walî.
Ku walî an qeymaqam ji derdê were nebin derman an ew li we niheqiyê kirin ji me re, ji rojname û kovara me re binivisînin da em nîşanê wan bidin!
Rojnameya NEWEPEL Newepel, yekem rojname ye ku xwerrû bi Kurdîya Zazakî li roja 15 Adar 2011 li Diyarbekir dest bi weşanê kir û heta 100 hejmarî weşîya. Di sed hejmaran de 60 jin 252 mêr, 312 kesî rasterast bo rojnameyê nivîsîne. Ji vana, herî kêm 250 kesî cara pêşî bi rojnameya Newepelê dest bi nivîsîna Zazakî kirine. Û ji vana jî, nêzîkî 60 kesî demek paşê pirtûkek yan çend pirtûkên bi Zazakî derxistine. Bi vî awayî, Newepel ji bo gihandin û perwerdekirina derdorek ku dikare Zazakî bixwîne û binivisîne rola xwendingehekê lîstiye. |
Arap harfleriyle çıkmış bu neşriyatların hemen hemen hepsinin içeriğinde, bazı milliyetçi kürd münevverlerin bu neşriyatlarda yayınlanmış olan eserleri dışında, kürd kültürü bağımsızlığı değil de, islamcı-ırkçı bir ideolojisiyle yönetilen işgalci, ırkçı türk, arap ve fars ulus ve devletleri tabiinde bir kürd muhtariyetinin istem ve hedefleri işlenmektedir. Kürd kültüründen uzaklaşmış, herşeyiyle işgalci osmanlıya, işgalci araba, işgalci türke ve işgalci farsa benzeyen bir kültürü tasfiye ediyoruz - RED EDİYORUZ! Yabancı kültür yerine asli kürd kültür ve geleneklerini yaşatmaya ve yaşamaya çalışıyoruz. Bu nedenle ne kürd dil yapısına ve nede kürd kültürüne asla uymayan arap harfleriyle yazmayı bir an evvel terk etmeliyiz. Unutmayalım ki işgalci araplar, tıpkı işgalci türkler gib, dilimizi, kültürümüzü ve hatta kürd adını bile inkar edip yasaklamıştır. Sonra biz bu harflerle yazdıkta bunun bize NE FAYDASI dokundu? Kürdlerin büyük çoğunluğu zaten bu harfleri tanımıyor ve okuyamıyor.
Dugir, hejimar 1, 1993
Roja Nû, 16/1987 Erebê Şemo
Ronahî, Kamuran Bedirxan
Hawar, Celadet Bedirxan
Kevan, War, Dergûş, .Zembîlfiroş
Dengê Kurd, li Azerbaycan'ê ..
