Hüseyin Nazım (1870–1932) ve 1919 Paris Barış Konferansı

Omer Me’ruf Berzenci

Büyük şahsiyet, aydın ve yetkin bir gazeteci olan Hüseyin Nazım (1870–05.05.1932), Kürdistan Kralı’nın danışmanı ve vatansever bir dostuydu. O, aydın öğretmenlerin (Emin Zeki Bey, Tofiq Wahbi, Refik Hilmi, Pîremêrd gibi) ve daha pek çok kişinin değerli dostuydu. Baban ve Mawet bölgeleri üzerine tarihsel yazılar yazmış; siyasi, tarihî ve toplumsal makaleler kaleme almıştı. „Umedî İstiklal“ ve  „Jiyan“ gazetelerinin başyazarıydı. Mücadelesi, sürgün hayatı ve halkına olan bağlılığı onun kalemini şekillendirmiştir. Bu konuların çoğu derinlemesine araştırılmayı hak eden, özel bir kitapta toplanması gereken meselelerdir.

Burada, her ne kadar söylenmemiş ve üzerine çok durulmamış olsa da, Hüseyin Nazım’ın 1919 yılında Kürt bölgeleri adına hazırladığı mektuplar ve belgeler ile Paris Barış Konferansı’na gönderilmesindeki önemli tarihî rolünden söz etmek gerekir.

Şeyh Rauf’un el yazmalarındaki ifadeyle:
(Şeyh Rauf, Şeyh Mahmud Berzenci'nin büyük oğlu), el yazmalarında şöyle der:

“General Şerif Paşa, ailemizle bağlantılıydı ve babam Şeyh Mahmud’dan rica etti ki Kürtler adına Paris Barış Konferansı’nda konuşabilme yetkisi verilsin. Babam bu amaçla yalnızca Güney Kürdistan’daki temsilcileri değil, aynı zamanda Îzzet Medfaî ve Abdullah Ağa Hacî Heme Said gibi şahsiyetleri de İran’a gönderdi. Böylece oralardaki Kürtler de organize edilsin ve tüm temsilciler birleşip Paris’teki Şerif Paşa’ya gönderilsin. Hüseyin Nazım da o sırada çeşitli belgeleri hazırlıyordu; bunları ya Osmanlıca (Türkçe) ya da Farsça kendi el yazısıyla yazmıştı. Hazırlanan belgeler toplanıp Reşîd Kaban ve Seyyid Ahmed Berzenci’ye teslim edildi. Fakat İngilizler bu girişimi öğrendi. Fransızlar, bu iki kişiye Paris’e geçiş izni vermedi. Halep’te onları durdurdular ve belgelerle birlikte Bağdat’a sevk ederek İngilizlere teslim ettiler. İngilizler de Reşid Kaban’ı alıkoydu, Seyyid Ahmed’i ise Hencam Adası’na sürgün ettiler."

Aso Zagrosî

_____
Notlar:
Şeyh Rauf, belgelerin hangi dilde (Türkçe mi Farsça mı) yazıldığını açık olarak belirtmemiştir.
Şeyh Letîf (1917–1972), yayımlanan hatıralarında bu belgelerden söz etmiştir.
Kaynak eser:
“Şeyh Mahmud-i Qehreman û Dewleteke xwarawî Kurdistan” (Kahraman Şeyh Mahmud ve Güney Kürdistan’daki Devleti),
Yazan: Mela Muhammed Resûl Hewar,
Basım: Londra, 1991, 2. Cilt.