BELLUA - Lentil Balls
ZERDE DIYARBEKIR - Zerde från Diyarbekir
Dolmikên Dagirtî, DOLMIK ji Diyarbekrê
"Dolma" yemeğinin adı aslında taze kabağa Botan'da verilen isim DOLMIK'ten geliyor.
Şorbe Nîsk
Ashûre, Aşpêj: Kejê Bêmal fran Çolig
Kuftexav/Kuftexam bêgoşt (etsiz çiğkufte) kufta utan kött - från Diyarbekir
Dolmik & Pelê mêw
Dolmik navekî kurdî ye.
Bo kundirên spî tê gotin.
Ji ber dagirtina wan navê vê xwarinê jî bûye dolme.
Tesadufek e ku lêkera tijekirin a bi tirkî jî bi vî heman navê tê lêvkirin.
-- Dolmikên Dagirtî, DOLMIK ji Diyarbekrê
("Dolma" yemeğinin adı aslında taze kabağa Botan'da verilen isim DOLMIK'den geliyor.
Sonra türkçe'de doldurmak fiilinin de kürdçe'nin taze beyaz minik kabağa verdiği DOLMIK ismine benzeyen 'doldurma/dolma' fiili de kürdçedeki DOLMIK kelimesine benzediğinden dolayı, DOLMIK kelimesinin türkçe olduğu sanılmıştır oysa bu tamamen bir yanılgıdan ibarettir)
KUTILK (Bulgurknyten med finhackat lammkött) - från Diyarbekir
BORANIYA KUNDIRÊ Ruha - Borani, Yoghurtröra med zuccini, från Ruha
LOQME - från Diyarbekir
MASIYÊ TENÛRÊ - Fiskgrillning i tanduriugnen
KUTILKÊN MÎRANÎ - (Bulgurknyten med vegetarisk fyllninmg med valnötter, lök, persilja, koriander eller
med finhackat lammkött) från Mêrdîn, Nisêbîn (Xwarina Mîr û Began)
KUTILKÊN DIYARBEKRÊ - (Bulgurknyten med vegetarisk fyllninmg med valnötter, lök, persilja, koriander eller
med finhackat lammkött) från Mêrdîn, Nisêbîn (Xwarina Mîr û Began)
BOREGA ŞÎRÎN - Diyarbekir - Söt tebröd med vaniljsocker från Diyarbekir
NANERÛN
PALÎZA - från Ruha
PERDEPÎLAW - från Cizîra Botan
QEDAYIF från Diyarbekir
KILORIK
BORANÎ
KUTILK (Bulgurknyten med finhackat lammkött) - från Nisêbîn
KUTILK (Bulgurknyten med finhackat lammkött)
PEL
ŞÎRANIYA ŞILIKÎ
Lûle Kebab (Diyarbekir)
Navê wê bi kurdî: LÛLE KEBAB e
Dagîrker HEMÎ hunera pêjgeh a kulîna kurdî dizîne
'Biraşke Edeneyê' yan 'Edenekebab', Kurdistan
Edenekebab, biraşka Edeneyê gelek dişibe Biraşka Kerkûkê, heya bigire mirov dikare bêje ew e jî. Navê wê bi kurdî: LÛLE KEBAB e
Dagîrker HEMÎ hunera pêjgeh a kulîna kurdî dizîne. Ji xwe em dizanin wek hemî xurakên pêşketî (Advanced Food) kebab li Kurdistanê belav bûne. Xwarinên Kurdistanê gelek dewlemend in, loma gelek ji wan derbasê pêjgeha hemî gelên Rojhilata Navîn jî bûne.
Bi taybetî ev kebab bûye marka bêyî destûrê hilberîna wê tirkan qedexe kirine.
Edenekebab ji aliyê Odeya bazirganiyê ya Edeneyê û saziya patentê ya Tirkiyeyê ve wekî marka hatiye naskirin û girtine bin parastinê. Loma bêyî destûra Odeya Bazirganiyê ya Edeneyê kes nikare hilberîna wê bike.
Ji goştê nêrî û berxan tê çêkirin. Goşt bi kêreke mezin an satorê tê çêtîkirin. Mergeya îsotê, îsota pûlpelî (îsota tûj, îsota sor) û dûmê (dûvê mihê) tê amadekirin. Xwê (solin) jî dikeve têkela wê. Ti biharbêhneke (biharat) din nakevê. Ev biraşk (kebab) bi seleteya pîvaza bi simaqê û xiyarê re tê servîskirin.
Divê betan bên girtin, goşt baş bê hûrkirin. Têkel tê strandin, di stûrî 0,5 cm, berayî 3 cm, dirêjî 90-120 cm de li şîşan tên xistin. Tevî şîşan bi qasî 1 katjimêr tên hîştin ku kewa xwe bigire. Bi agirê darberûyê tê pijandin.
Kalek (Licê)
KULICHE - Högtids bröd med kryddor
XINQAL - från Serhed
Dew - Dewê Kurda
Nanê Tenûrê
Bread is an ancient and enduring symbol of Kurdistan heritage, as is tenur (tandoor, oven-roaster) where lavash, the thick or thin Kurdish round or flatbread, traditionally is baked.
The tenur, made of clay, is one of the first tools in Kurdish cuisine, as an oven and as a thermal treatment tool. The word of tenur in Kurdish = Ten = heat and ur = giver
Penîrê bi sîrim - Ost med gräs från Wan
Penîrê bi sîrim - Wan
ŞANBOREG
Qursik - xwarina kurdên Îsraîlê
Îsotên qelandî - xwarina kurdên Îsraîlê
Zad, birinc - xwarina kurdên Îsraîlê
Tirşa kartol & Gêzera - xwarina kurdên Îsraîlê
LÛLE KEBAB /Kebaba qiyma berxa - från Diyarbekir, Ruha, Mêrdîn
LÛLEKEBAB- MIRÎSK, TÎKKE û RAN TÎKKE - från Diyarbekir, Ruha, Mêrdîn
Taştêya Gundên Ruhayê
BENÎ - Kurdish Snickers
Kurdish Snickers
Nan
KITÊL - från Sêrt
Kezebtirş - Sêrt
LÛLE KEBAB - från Diyarbekir
CÎGER (Lever) KEBAB - från Diyarbekir
CÎGER (Lever) KEBAB - från Diyarbekir
Tawe - från Diyarbekir
BALICAN KEBAB - från Ruha, Diyarbekir, Merdîn, Dilûk, Meletî, Xarpêt
Kurdisk Gurkmejaris recept:
(Tre personer)
Ingredienser:
___________
- två hg grötris
- 1 gullök
- 1,5 msk gurkmeja
- halv kaffekopp olivolja
- 1 tsk havssalt
- Vatten
___________
Häll i kastrullen olivoljan först och och ägg i de FINHACKADE löken och stek tills löken börjar bli lite brun tillsätt en mugg kallt vatten och sedan gurkmejan. Låt löken koka en-två kok. Häll sedan i riset och rör om.
Kort efter tillsätt dubbelt så mycket vatten som ris mängden, lägg på locket och låt den koka mycket. Efter cirka 5 minuter sänk värmen till den lägsta nivån.
Ingen lök kommer att synas i riset när det är färdigt, men smaken kommer att bli jätte gott. Och dessutom mycket nyttigt.
Smaklig måltid!
BOZBAŞ - Serhed - Kikärtsoppa med lamm, från Serhed
Xwarina İdirê
TAWE - från Semsûr
ŞORBEYA SERHEDÊ
NANGOŞT (Lehmecûn) - från Diyarbekir, Ruha
Boreg
BESTENIYA MEREŞÊ
BAKLAWA LÛLEKIRÎ - Baklava
Baklava kürd mutfağında oldukça popüler bir tatlıydı.
Osmanlı Seyyahı Evliya Çelebi, Bitlis ziyaretinde kürd Hükümdar Abdal Han'ın kendisine baklava ikram ettiğini aktarır.
1950'lere kadar Bitlis'te "Kürt Tatlısı" diye bilinirdi.
1600'lerde ince sac üzerinde yufka açılır ve bundan baklava yapılırdı.
Baklava yapımı zamanla değişmiştir. Kürdler eskiden ince sac üzerinde açıkları yufkayı dilimledikten sonra ceviz ve pekmez ekleyerek tatlıyı hazırlarlardı.
Günümüzde Baklava'nın "türk" veya "arab" mutfağına ait olduğu söylenirken kürdlerden söz edilmemektedir.
Örneğin:
Çiğköfte kürd mutfağına ait olmasına rağmen türk mutfağı diye tanıtılmaktadır.
1930'larda Cumhuriyet gazetesi, kürtleri Çiğköfte yedikleri için "Yamyam" ve "Vahşi" diye hakaret ederek okuyucularına tanıtmıştır.
Baqlaweya Dilûkê (Entabê)
Lûlekebaba Diyarbekrê
KEBABA KAXETÊ - från Meletî
Qedayif & Bestenî
Çêj-Tahm - Smakprov - från Diyarbekir
Kurdisk husmanskost
Helawa penîr - Ost dessert, söt - från Diyarbekir
TAWE GOŞT - Diyarbekir - köttgryta med rålök
PEL - Kurdên Îsraîl'ê
Salata frengiya
Xwerîsa (helawa) Mêrdînê
Xwerîsa (helawa) Miriyan
KADAYIFA HEVRÊZKIRÎ - Kadaifi
Cîger (Lever) Kebab - från Diyarbekir
RÅKOFTA - KUFTEXAV/M ['çiğköfte']
BRÖDUGN [TANDUR] EN INVENT I DEN HISTORISKA KURDISTAN
KURDISK SOCKERKAKA MED PISTAGE
Kurdisk husmanskost
PELPÊÇ
Mêw û Fêkiyên Kurdistanê - Tutti Frutti Kurdistanica
Zebeşên hût
ên Diyarbekrê - Li dunyayê bêhempa ye
Seleta nûjen Diyarbekir
Dolmikên Dagirtî, DOLMIK ji Diyarbekrê
SHEKIRÊ QUL - Polkagris
KADAYIFA HEVRÊZKIRÎ - Kadaifi
XWARINÊN KURDÊN CIHÛ LI ÎSRAÎLÊ BI NAV Û DENG E
Oliver från Afrin, Western Kurdistan, rojava
Kêfa Taştiya li serê Çilkaniyê bi dîmena Hewselê
Helawa Mêrdînê zer e.
MEZE - från Diyarbekir, Wan, Mêrdîn, Ruha
Dried vegetables, Diyarbekir - Foto: Dara CIBRAN, 2015
Medeniyetin en eski yemek kültürü sahibi kürd mutfağı ve yemekleri
* * *
TASTELINE: Gotar li ser ferhenga xuraka kurdî diweşîne!
http://www.tasteline.com/Inspiration/Varldens-mat/Asien/Kurdiskt-nyar
SARA DISTRIBUTION: - Ferhenga kurdi li cihanê belav dike!
http://www.saradistribution.com/kurdisk_mat_tasteline.htm
DOLMIK-DOLMIKÊN DAGIRTÎ
"Dolma" yemeğinin adı aslında taze kabağa Botan'da verilen isim DOLMIK'ten geliyor
"DOLMA" KELİMESİ KÜRDÇE'DEN GELİYOR
GOBELEK & DOLMIK & ŞILIK
Zenginliklerini komple yabancılara devreden halk: Kürdler.. Kürdler islam ideolojisiyle kendilerini tam kaybetmiştir. Giderek kendi asli kültür ve dillerinden ve hatta kendi tarihlerinden bile kopmuşlardır. Buna en güzel örnek, en güzel, en manidar kürd isimleri dururken, kendilerine arapça isimler verirler ve hatta anlamı olmayan yapay, gülünç türkçe isimler bile almaya başladılar. Sonra aralarında birisi arapça veya türkçe olan isimlerini değiştirdiğinde, kürdler adamcağızı yine o eski arapça ve türkçe isimle anarlar, çağırılar. Oysa kültürsüz tarihsiz türkler kürdlerin kullanmadıkları kürd isimlerini kendi çocuklarına verirler: Jale, Hale, Lale, Belgin, Zerin, Pelgîn, Pelîn, Narîn, Marî vs. Hatta islam köpeği necis saydığından dolayı kürdler de kendilerine takmayı istemedikleri bu güzelim kürd isimlerini kendi köpeklerine takarlar! Kürdler neolitik dönemden beri konuşulan köklü ve zengin kürdçeyi, kendi dillerini kendi elleriyle bozarlar. Özellikle bu son kırk yıllık süre zarfında, kürd dilbilimciliği adı altında, kürd dili dokusuyla hiç alakası olmayan kelimeler türetilmeye başlandı ve bu sakat kelimeler kürd ozanları tarafından şarkılara geçirilerek kürd toplumunda ne yazık ki geniş bir şekilde yer edindi. Bunlara birkaç örnek DOMAN yerine pêvajo (süreç), DAGÎRGEH yerine mêtingeh (sömürge), HEVRÊ yerine rêheval (yoldaş) vs ŞILIK (ıslak) kelimesinin türkçe kullandıkları çilek kelimesi olduğunu da kimse pek bilmiyor. Aynı şekilde de azarbeycanlıların kullandığı kürdçe kelime GOBELEK'in (harfiyen beyaz kulak anlamına geliyor: Goyê Belek) yerine, türklerin kürdleri tasvir etmek için söyledikleri 'kart-kurt' sesine benzeyen bir sesle 'qarçık' diyorlar. Yani GOBELEK (mantar) demek istiyorlar. Dolma Kelimesi De Kürdçe'den Geliyor Bu arada bilinmeyen kürdçe kelimeleri konuşurken dolma kelimesinin nereden geldiğini de konuşalım. Sağolsun kek Jîndar Ax geçenlerde biz üç arkadaşa enfes bir dolma yemeği ziyafeti verirken belki de türklerin bu kürdçe ismi ve kürdçe yemeğini kürdlerden devraldıktan sonra hiç konuşulmamış bir gerçeğe de parmak bastı. Dolma isminin nereden geldiğini biliyor musunuz diye sordu. Ben Sara sitesindeki bazı yemek resimlerinin altında bunu yazdığımı ama hatırımdan gittiğini söyledim. Kürdistan'da kürdçesi hala bozulmamış bazı yörelerde sarmaya atfen 'pelê dagirtî' ve dolmaya da 'dagirtî' derler. Sara'da da böyle yazmıştım. Ama Jindar dolma yemeğinin adının aslında taze kabağa Botan'da verilen DOLMIK isminden geldiğini söyledi. Taze kabağa türlü lezzetlerdeki yiyecek dolgular (pikant) yerleştirmek yemek sanatında dünyanın en ilk gelişmiş yemek kültürü sahibi Kürdistan'da doğal olarak çok eskilerden beri bilinen bir yemek kültürü geleneğidir. Hatta bu konuda saygın Science (bilim) dergisi'nde yazılan makalalerde verilmiş haritalar bile mevcuttur. Bu haritalarda dünyada gelişmiş yemek sanatı (Advanced Food) ilk defa günümüzden 8500 sene önce Kuzey Kürdistan coğrafyasına tekabil eden Hakkari'den ta Diluk'a kadar olan bölgedir. Zaten bugün bile en lezzetli yemek konusunda Mardin, Urfa, Diyarbekir ve Antep kürd şehirleri öncülük etmektedir. Taze (beyaz) kabağa kürdçe'de 'kundir' deniyor ve taze kabağın lezzetli yemekler yapmak için daha küçükken daldan koparılanına da DOLMIK adı veriliyor kürdçe'de. Alın size dünyaca meşhur bu yiyeceğin adı. Araplar islami işgali vasıtasıyla ve türkler de hem işgal ve hemde islam ideolojisi ile kürdlerin bütün zenginliklerini nasıl böylece kürdlerin elinden aldığının hikayesi budur. Sonra türkçe'de doldurmak fiilinin de kürdçe'nin taze beyaz minik kabağa verdiği DOLMIK ismine benzeyen 'doldurma/dolma' fiili de kürdçedeki DOLMIK kelimesine benzediğinden dolayı, DOLMIK kelimesinin türkçe olduğu yönündeki kanılara güç katmıştır. Kürdlerin kendilerini bu zillet ve yokoluştan kurtarmaları için çok büyük bir kültür devrimine ihtiyaçları var.
LITERATURE CAFÉ / Kurdish Restaurant - Lahmajon (2005-2009) Dalagatan-Odenplan)
Gelişkin yemek elde etme sanatı ve kültürü'nün tarihçesi 8000 yıldır (Science Dergisi) ve bu sanat ilk defa Bereketli Hilal toprakları yada diğer bir deyişle tarihi Kürdistan toprakları üzerinde vuku bulmuştur.
Bunun için tarihi Kürdistan hemen hemen her bakımdan İLKLERİN YURDU'dur..
| Turkiska intellektuella (Fatih Altayli) erkänner: - Det finns INGET turkiskt kök! ALLT som kallas turkiskt är kurdiskt, grekiskt och armeniskt. En annan framstående turkisk intellektuell och historiker sa en gång följande: - Den som rider på hästrygg har ingen kastrull, det vill säga kultur. Som beskrivs av antropolgen Jared Diamond "Det gick att odla endast i den mellersta geografin av jordklotet. Folken här blev tidigt bofasta efter odlingen. Djurhållningsvanor spred sig och så småningom ett pastoral liv (bonde samhällen) utvecklades!". Dessa odlingsbara områden med behaglig tempererad klimat förvandlades till ett verkligt paradis tack vare odlingskulturen. Så småningom började människor framställa avancerad mat för cirka 8000 år sedan (se tidskriften Science 971114). Men då uppdagades två stora problem: skadedjur och plundrare. Skadedjurfrågan löstes genom domesticering av hund och katter men barbarerna i steppen var fortfarande ett förödande hot. De som inte levde i odlingsbara klimater som i Mellersta Asiens och Arabiska Penisulans öknar började plundra de folken som levde och odlade i de odlingsbara arealerna. Kineserna som hade en avancerad stads- och bondekultur runt gulafloden byggde en fler hundra kilomters lång och hög mur mellan sig och dessa barbarer i Mellersta Asien för att skydda produktionsöverskottet från plundring. Dessa barbarer som red på hästrygg plundrade och skövlade allt på sin väg. Indierna klarade sig tack vare den naturliga höga muren mellan sig och dessa barbariska "stepp chakaler", nämligen himalaya berget gav inte fripassage för dessa hänsynslösa barbarer in till de hinduiska städerna och byarna runtomkring ganjfloden. Därför avancerade dessa barbarer västerut och kom till Mindre Asien. De plundrade den höga kulturen i historiska Kurdistan och Grekland. Asiens dessa "stepp chakaler" norrifrån och ökens arabiska plundrare söderifrån gjorde slut på den mesopotamiska högkulturen som fram tills idag inte återhämtat sig. Stadsmur och stadsborg, fastningar byggdes för att skydda produktinsöverskottet i dessa odölingsbara civilcerade geografierna. Ordet borgare härstammar härifrån. |
Om kurdisk mattradition på Newrozhögtiden:
____________________
FERHENGOKA XURAKÊ
KUTILK: li tirkî tuneye - tenê tarîfa xwarinê heye: İçli köfte
LÛLE KEBAB: li tirkî tuneye - tenê tarîfa xwarinê heye: Adana kebab
TÎKE KEBAB: li tirkî tuneye - tenê tarîfa xwarinê heye: Kuşbaşı kebab
XAVARD (mirtoxe): li tirkî tuneye
XWERÎS / Helaw: li tirkî tuneye: Helva
